Skępe

Stryj fundatora, również Mikołaj Kościelecki, dziekan gnieźnieński, sfinansował budowę murowanego kościoła i niewielkiego klasztoru dla bernardynów, których postanowił tu sprowadzić. W 1498 r. bł. Władysław z Gielniowa, wikariusz bernardynów, przyjął fundację. (w latach 1501 – 1504 był on przełożonym tutejszej wspólnoty) Gotycki kościół i klasztor nie spełnił jednak wymogów rozrastającej się placówki z powodu napływu rzesz pielgrzymów. W 1508 – 1510 r. wybudowano nowy klasztor, a następnie kościół, który pochłonął starą budowlę. Został on konsekrowany w 1511 r. przez Mikołaja Kościeleckiego, podówczas już biskupa chełmińskiego. W 1524 r. została ukończona kaplica św. Anny, znajdująca się po lewej stronie nawy głównej.

W latach 1726 – 1732 wzniesiono obok kościoła krużganki drogi krzyżowej, do której obrazy wykonał malarz zakonny, br. Jacek Uzdowski. (uległy one zniszczeniu i obecnie znajdują się w krużgankach obrazy autorstwa nieznanego malarza z końca XVIII w.) Inny brat – malarz, Walenty Żebrowski, pokrył w latach 1750 – 52 freskami wnętrze kościoła wraz z kaplicą św. Anny. W pośrodku krużganków została usytuowana w 1 poł. XVIII w. kaplica św. Barbary, grób dobrodziejów z rodziny Zielińskich. Jeszcze inna kaplica, tzw. „na Borku”, została wybudowana w lesie obok klasztoru, jako stacja procesji koronacyjnej Figury Matki Bożej, dla całonocnego czuwania wiernych.

Nieduża (96 cm) figura Matki Bożej przestawia młodą dziewczynę z rękami złożonymi na piersiach, oczekującą potomstwa. Liczne wota otaczające tę figurę świadczą o żywym kulcie przybywających z Mazowsza, Kujaw i Ziemi Dobrzyńskiej pątników.

Figura Matki Bożej Skępskiej została koronowana w 1755 r.

Wraz z zakończeniem powstania styczniowego władze carskie zlikwidowały klasztor w 1864 r. Odzyskany w 1933 r., został ponownie zlikwidowany przez hitlerowców w 1939 r. Bernardyni wrócili tu po wojnie. W 1995 r. sanktuarium obchodziło 500-lecie objawień w Skępem.