Rzeszów

Obecny kościół i klasztor powstał z inicjatywy Spytka Ligęzy, kasztelana sandomierskiego i jego żony, Zofii z Rzeszowskich, w latach 1610 – 1629 na wzgórku, ciągnącym się wzdłuż traktu krakowskiego. Do nowego klasztoru bernardyni wprowadzili się w 1629 r.

Kościół, zbudowany na planie krzyża łacińskiego, w stylu wczesnego baroku z elementami renesansowymi, otrzymał charakter budowli obronnej z powodu nawiedzających te tereny zagonów tatarskich. W transepcie umieszczono dwie kaplice: Matki Bożej Rzeszowskiej w prawym i kaplicę Ubiczowania w lewym ramieniu transeptu. Trzecia kaplica: św. Krzyża, została utworzona w krypcie pod głównym ołtarzem (obecnie w korytarzu przykościelnym). Nastawa głównego ołtarza składa się z centralnej płaskorzeźby alabastrowej przedstawiającej Opłakiwanie Chrystusa. Prezbiterium kościoła stanowi swoiste mauzoleum fundatorów, rodu Ligęzów. Znajduje się tam 8 alabastrowych, klęczących posągów fundatorów.

Cudowna figura Matki Bożej Rzeszowskiej cieszyła się od początku żywym kultem wiernych. Piękna, późnogotycka rzeźba znalazła się już w drewnianej kapliczce zbudowanej na miejscu objawień. Została ona później przeniesiona do nowego kościoła i umieszczona w kaplicy w transepcie. Z czasem podjęto się starań o koronację Figury. Jerzy Lubomirski ufundował złote korony, poświęcone przez papieża Benedykta XIV w 1754 r., a samej koronacji dokonano w 1763 r. W kościele rzeszowskim żywy był też kult św. Jana z Dukli. Wzmógł się on szczególnie po II wojnie światowej, kiedy to z Lwowa przewieziono tu relikwie Świętego.

Gdy Rzeszów znalazł się w kordonie austriackim, władze postanowiły znieść jeden z klasztorów obserwanckich, jakie znajdowały się w mieście: bernardynów lub reformatów. Biskup przemyski Antoni Gołaszewski wstawił się wówczas za bernardynami, jako „pożyteczniejszymi w duszpasterstwie i chętnie widzianymi przez księży świeckich.” I obecnie bernardyni rzeszowscy wiodą prym wśród kościołów miasta, a ich świątynia jest często nawiedzana przez wiernych.

W 1998 r. prezydent Rzeszowa Mieczysław Jankowski wyraził życzenie, by Matkę Bożą Rzeszowską ogłosić Patronką Miasta. Rada Miejska przychyliła się do tego wniosku, a tytuł, potwierdzony przez Kongregację Kultu Bożego i Sakramentów, został ogłoszony uroczyście 15 sierpnia 1999 r.

Dnia 12 września 2008 r. kościół bernardynów, jako pierwsza świątynia w diecezji rzeszowskiej, został ogłoszony bazyliką mniejszą.